Arnis - rdzenna filipińska sztuka walki, której nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa arnes, oznaczającego pancerz. W niektórych regionach Filipin jest ona bardziej znana jako escrima lub kali. Bronią stosowaną w tej sztuce są noże, długie i krótkie, oraz bambusowe lub wykonane z drzewa "Kamagon", które rośnie tylko na Filipinach, kije, jeden lub dwa, o blisko metrowej długości.
Uważa się, że właśnie przez mistrza tej sztuki walki Lapu-Lapu został zabity w 1521 r. na Mactan Ferdynand Magellan. Późniejszy rozwój arnis nastąpił w wyniku chęci Filipińczyków do przeciwstawienia się hiszpańskim kolonizatorom. Do licznych odmian arnis zalicza się obecnie m.in.: didya, doce pares, estokada, kalaki, pagaradman, pananandata, sinawali. Jednym z większych mistrzów Kali Arnis, jest mistrz "Fil Beno", który obecnie mieszka i prowadzi treningi w Manili - stolicy Filipin.
Obecnie emigranci filipińscy propagują w świecie tę sztukę walki w jej usportowionej postaci. Wygraną uzyskuje się poprzez zadanie poprawnego ciosu w czuły punkt ciała przeciwnika, poprzez rozbrojenie go lub powalenie na ziemię.
W Polsce od połowy lat 90. działa Polska Federacja Combat Kalaki, ponadto istnieje kilka klubów w których trenuje się Doce Pares i Estokada.
Źródła
-Tokarski S. Sztuki walki. Ruchowe formy ekspresji filozofii Wschodu, Glob, Szczecin 1989 -Wójtowicz N., Tradycja filipińska w Polsce, [w:] Humanistyczna teoria sztuk i sportów walki. Koncepcje i problemy, red. W. J. Cynarski, K. Obodyński, Rzeszów 2003.
Wushu – ogół chińskich sztuk walki przyjęło się na Zachodzie określać nazwą kung-fu. Kung-fu oznacza jednak, nie sztukę walki, a wysoki poziom umiejętności osiągnięty w wyniku ciężkiej, długotrwałej nauki. Może to dotyczyć wielu różnych dziedzin. Jeśli chodzi o chińskie sztuki walki, to bardziej prawidłowa jest nazwa używana w Chinach – wushu, czyli dosłownie: sztuki wojenne. Termin wushu odczytany zgodnie z japońską lekcją brzmi bu-jutsu.
Wushu dzieli się na xiandai wushu (współczesne wushu) lub jingsai wushu (sportowe wushu) oraz chuantong wushu (tradycyjne wushu), inaczej nazywane minjian wushu (ludowe wushu). Używany na Zachodzie termin kung-fu pokrywa się w zasadzie raczej z chuantong wushu/minjian wushu, nie obejmuje natomiast xiandai wushu/jingsai wushu.
Wushu sportowe
Xiandai wushu/jingsai wushu to przede wszystkim dyscyplina sportowa o aspiracjach olimpijskich. W konkurencji form (taolu) stosuje się podział przede wszystkim na changquan (długa pięść - formy zwykle bardzo akrobatyczne, o ruchach stosunkowo płynnych i dużej dynamice), nanquan (południowa pięść - bardziej stabilne pozycje, mniej akrobacji, dużo fizycznej siły) i taijiquan (ruchy miękkie, pełne gracji, w większości wykonywane powoli). Uprawiana jest także konkurencja sanda/sanshou, czyli rodzaj walki w rękawicach i ochraniaczach (m.in. na korpus) zbliżona do kick-boxingu, ale z szerokim wykorzystaniem rzutów i zepchnięć z podestu na którym odbywają się walki. W wariancie zawodowym, stosuje się mniej ochraniaczy, natomiast wykorzystuje się uderzenia kolanami. Obecnie istnieje tendencja, w wariancie zawodowym, do dopuszczenia także uderzeń łokciami.
Kung-fu/Quan Fa
Chuantong wushu/minjian wushu-Quan Fa lub w terminologii bardziej popularnej na Zachodzie kung-fu, to nie jedna, określona sztuka walki, a ogromne bogactwo rozmaitych systemów, opartych na bardzo różnych koncepcjach i zasadach. Jest to bogactwo tak duże, że powszechnie stosowane klasyfikacje stanowią nadmierne uproszczenie. Jednak wspomnimy tu o nich ze względu na to że są dość rozpowszechnione.
Podział sztuk walki
Chińskie sztuki walki dzieli się zwykle na północne i południowe. Mówi się przy tym, że style północne opierają się na kopnięciach, a południowe na technikach ręcznych. Jednak zarówno na południu Chin spotyka się style zawierające dużo kopnięć, jak i na północy uprawia się wiele systemów nie przywiązujących do kopnięć dużej wagi.
Stosuje się też podział ze względu na związek danego systemu z jednym z głównych ośrodków które wpływały na rozwój sztuk walki, np.: Shaolin (funkcjonuje podział na Shaolin północny i południowy), Wudang, czy Emei. Wiele systemów nie mieści się w tej uproszczonej klasyfikacji.
Popularny jest podział na style zewnętrzne (waijia) i wewnętrzne (neijia). Do zewnętrznych zalicza się zdecydowaną większość, a tylko nieliczne do wewnętrznych. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że style zewnętrzne koncentrują się bardziej na typowym treningu fizycznym, i typowym wykorzystaniu siły, a wewnętrzne bardziej na pracy nad koordynacją pomiędzy umysłem i ciałem, i nad specyficznym sposobem generowania siły przy użyciu całego, stosunkowo rozluźnionego ciała. Podział ten jednak jest bardzo dyskusyjny i stosowany jest głównie z przyczyn historycznych - na początku XX wieku grono mistrzów xingyiquan, baguazhang i taijiquan w Pekinie uznało, że systemy te mają wiele cech wspólnych i w związku z tym zdecydowano o zaliczaniu ich do jednej rodziny neijia. Trzeba zwrócić uwagę, że podziału na systemy zewnętrzne (waijia) i wewnętrzne (neijia) nie należy mylić z podziałem na metody treningowe zewnętrzne (waigong) i wewnętrzne (neigong). W niemal wszystkich bowiem systemach klasyfikowanych jako zewnętrzne, wykorzystuje się w mniejszym lub większym stopniu trening neigong.
Określony styl kung-fu to nie tylko zestaw technik, czy form. To zawsze pewien system wzajemnie z sobą związanych metod treningowych (gongfa) i koncepcji (quanli). Wszystkie metody treningowe, łącznie z wykorzystywanymi w wielu stylach formami, stanowią ilustrację teorii danej szkoły służąc poznaniu i praktycznemu opanowaniu jego koncepcji i rozwinięciu charakterystycznych dla danego stylu umiejętności. To jest pewien wyróżnik szkół tradycyjnego kung-fu (chuantong wushu).
Idea
Organizowane są zawody sportowe w których startują przedstawiciele tradycyjnego kung-fu/wushu. Różnica w stosunku do jingsai wushu polega jednak na tym, że w chuantong wushu rywalizacja sportowa nie jest głównym celem, któremu całkowicie podporządkowany jest proces treningowy, a stanowi tylko pewien element znacznie szerszej całości. Kung-fu (chuantong wushu) nie jest zatem tylko dyscypliną sportową, w której liczą się wyniki na zawodach i odbywa się proces selekcji tych, którzy rokują w tym kierunku największe nadzieje. Kung-fu jest dla każdego i może być uprawiane przez całe życie. Odpowiedni system można dobrać w zależności od indywidualnych upodobań, predyspozycji i warunków fizycznych.
W kung-fu przywiązuje się wagę nie tylko do rozwinięcia umiejętności walki wręcz, czy z bronią, ale także do wszechstronnego rozwoju adepta. Wzorcem wojownika kung-fu jest ktoś, kto nie tylko potrafi walczyć, ale posiada szeroką wiedzę. Dla adeptów spoza Chin nauka kung-fu to często także poznawanie bogatej kultury Kraju Środka. W wielu szkołach naucza się, nie tylko sztuki walki, ale także tradycyjnych metod leczenia (akupresura, akupunktura, ziołolecznictwo) bądź ćwiczeń służących kultywowaniu zdrowia (neigong, qigong). Niektóre systemy kung-fu słyną z walorów zdrowotnych, np. taijiquan i yiquan, w których te same metody treningowe służą zarówno rozwojowi umiejętności walki jak i zdrowiu ćwiczącego. Wielki nacisk kładzie się także na postawę etyczną adepta – wude (dosłownie: cnoty wojownika). Mówi się: "Ucząc się sztuki walki, przede wszystkim uczysz się być dobrym człowiekiem".
Style wushu
Głównych odmian chińskich sztuk walki można wyróżnić kilkadziesiąt, a ze stylami mniej znanymi i podstylami, co najmniej kilkaset. Poniżej jest tylko niewielka część (nazwy podane zostały w transkrypcji pinyin w wymowie języka ogólnochińskiego; w nawiasach podano nazwy w innych transkrypcjach lub pochodzące z lokalnych dialektów):
-Baguazhang (Pakua Chang) -Baihequan (Pak Hok Kuen) -Baimeiquan (Pak Mei Kuen) -Bajiquan (Pa Chi) -Cailifoquan (Choy Lee Fut Kuen) -Chuojiao -Ditangquan -Fanziquan -Hongjiaquan (Hung gar Kuen) -Houquan -Jingangziranchui -Liuhebafaquan (Liu ho pa fa ch'uan) -Meihuazhuangquan -Mizongquan -Piguaquan -Sanhuang Paochui -Taijiquan (T'ai Chi Ch'uan, Tai Chi) -Tanglangquan (styl modliszki) -Tang long hu shi (styl modliszki i tygrysa ) -Tantui -Tongbiquan -Xiajiaquan (Hop-gar Kuen) -Xingyiquan (Hsing-i ch'uan) -Yanqingquan -Yiquan (I-ch'uan), znany również jako Dachengquan (Ta Ch'eng Ch'uan) -Yongchunquan (Wing Chun Kuen, Wing Tsun Kuen, Ving Tsun Kuen) -Zhoujiaquan (Chow-gar Kuen) -Ziranmen (Tzu jan men)
Została tworzona w XVIII i XIX wieku przez brazylijskich niewolników w Salwadorze, stała się dla nich sposobem na manifestowanie odrębności kulturowej. Wywodzi się z rytualnych tańców plemion afrykańskich; zawiera też wiele cech kulturowych charakterystycznych dla Indian południowoamerykańskich.
Capoeira spośród innych sztuk walki wyróżnia się dynamizmem i taneczną płynnością. Niewiele jest statycznych pozycji, dużo natomiast zamaszystych kopnięć i podcięć. Ciosy przeciwnika blokuje się bardzo rzadko, zamiast tego capoeira oferuje wiele uników i przejść.
Z capoeirą nieodłącznie wiąże się rytuał roda (wym. hoda, z port. krąg, koło). Capoeiristas tworzą zamknięty krąg, którego głównym elementem jest orkiestra - bateria. Gracze parami wchodzą do kręgu, by tam prowadzić symulowaną walkę - jogo. Pozostali w tym czasie muzyką i śpiewem nadają całości energię - axé.
Podstawowym instrumentem używanym w rodzie jest berimbau. Pozostałe intrumenty wchodzace w skład baterii to: atabaque, pandeiro, agogo, reco-reco, Pau de Chuva (Deszczowy Kij).
Capoeira jest dla mężczyzn, kobiet i dzieci; jedynymi, którzy nie powinni się jej uczyć są ci, którzy nie chcą. (Mestre Pastinha)
Style Najpopularniejszymi stylami capoeiry są:
-capoeira regional - stworzona przez Mestre Bimba (1900-1974). Szybka i dynamiczna, bardziej praktyczna w zastosowaniu do walki. Ze względu na widowiskowość, jest dzisiaj popularniejsza od angoli.
-capoeira Angola - zawiera mniej elementów charakterystycznych dla sztuk walki, jest bardziej nastawiona na grę, współpracę, taniec. Wykreowana została w XX wieku przez Mestre Pastinha (1889-1981) w celu zachowania, przywrócenia tradycyjnych elementów capoeiry i była swego rodzaju odpowiedzią na stworzenie capoeira regional przez Mestre Bimba.
-capoeira contemporanea - współczesna capoeira, która czerpie z obydwu tradycji - regional oraz Angola, wykorzystując różnorodne techniki i sposoby trenowania, nazywana również capoeira atual
Capoeira w Polsce
Do Polski capoeira została sprowadzona w 1995 przez Adama Fabę, obecnie profesora Sem Memoria, jednego z założycieli grupo UNICAR.[potrzebne źródło] Szacuje się, że w Polsce capoeirę ćwiczy już kilka tysięcy osób (ponad 1200 w samej grupie UNICAR Polonia).
W Polsce jest już wiele grup capoeiry - między innymi ABADÁ, FICAG, Escola de Aprendizagem Capoeira Artes das Gerais, Mundo Capoeira, Oficina da Capoeira, Axé Capoeira, Beribazu, Capitaes de Areia, Compania Pernas Pro Ar, IUNA, UNICAR, Capoeira Esporão, Capoeira Liberdade, Cordao de Ouro, Grupo Capoeira Brasil, Porto Do Minas, Lagoa da Saudade, Raizes de Rua, Capoeira na Praia, Inernacional Associao de capoeira paralitao (mestre leopardo), Capoeira Ginga Alegria.
Aikido - jest sztuką walki skodyfikowaną przez senseia Morihei Ueshibę pod koniec dziewiętnastego i na początku dwudziestego wieku. Twórca aikido oparł rzuty i dźwignie na starodawnym i na wpół mitycznym nurcie aikijutsu, a pracę nóg i sztukę posługiwania się bokkenem na tradycyjnej szermierce kenjutsu. Sztukę posługiwania się jo i koordynację ruchów na podstawie jodo ze słynnej szkoły Yagu ryu. Jak żadna inna sztuka walki, aikido kładzie nacisk na moralny i psychologiczny wymiar działań, oraz na odpowiedzialność za zdrowie i życie drugiego człowieka w całym procesie treningu i walki.
Techniki aikido składają się głównie z rzutów, dźwigni, szczególnie z dźwigni na małe stawy: nadgarstki i łokcie, oraz uników. Według Jerzego Miłkowskiego, autora książek o sztukach walki, w najbardziej rozbudowanych systemach aikido wyróżnia się ponad dwa tysiące technik lub kombinacji technicznych.
Oprócz walki wręcz aikido zawiera elementy walki bronią, w celach ćwiczebnych używane są jo, bokken, tanto.
Aikido współczesne składa się z kilkunastu szkół i nurtów, o mniej lub bardziej praktycznym nastawieniu. Sztuka walki przerodziła się współcześnie w szeroko rozumianą działalność rekreacyjno-zdrowotną, o jednej z najbardziej spośród wszystkich sztuk walki kwestionowanych przydatności do samoobrony. Na wielu internetowych forach dyskusyjnych trwają zażarte dyskusje co do skuteczności technik Aikido w przypadku walki ulicznej, co jest przyczyną wielu kłótni. Zarzuty są wysuwane zwykle przez dyskutantów spostrzegających sztuki walki poprzez pryzmat rywalizacji sportowej, zwłaszcza w MMA. Koreańską sztuką walki, wykazującą podobieństwo do aikido w technikach dźwigni i rzutów, jest hapkido.
Historia Morihei Ueshiba (noszący tytuł O'Sensei czyli "Wielki Nauczyciel") opracował aikido opierając się na swoich doświadczeniach z Daito-ryu aikijutsu oraz walki za pomocą włóczni yari i krótkiego kija jo. Jednak prawdopodobnie największy wpływ na formy aikido miała sztuka walki japońskim mieczem katana. W wielu przypadkach ruchy osoby ćwiczącej aikido przypominają ruchy szermierza bez miecza. Występujące w aikido uderzenia shomenuchi i yokomenuchi wywodzą się z ataku z bronią, a odpowiadające im techniki – z form odbierania broni. Część szkół aikido nie uwzględnia ćwiczeń z bronią. Inne, jak Iwama Ryu, dużą część czasu poświęcają na trening z drewnianym mieczem bokken, kijem jo i nożem tanto.
Morihei Ueshiba rozwijał swoją sztukę walki przez większą część życia. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku nauczał jej pod nazwą Aiki-Bujutsu („sztuka walki aiki”), a następnie Aiki-Budo („droga walki aiki”). W 1944 po raz pierwszy użył na jej określenie nazwy aikido („droga aiy ki”).
W 1940 została zawiązana Fundacja Aikikai, której pierwszym przewodniczącym został syn Morihei Ueshiby, Kisshomaru Ueshiba. Fundacja ta do dziś jest najważniejszą organizacją w świecie aikido. Jednym z jej podstawowych zadań jest propagowanie aikido na świecie.
Aikido trafiło na Zachód w 1951, gdy Minoru Mochizuki odwiedził Francję. W Stanach Zjednoczonych zostało wprowadzone w 1953 przez Kenji Tomiki i następnie przez Koichi Tohei. W Wielkiej Brytanii pojawiło się w 1955, a w Niemczech i Australii w 1965. W Polsce pierwsza sekcja aikido powstała w 1976. Obecnie dojo aikido znajdują się prawie na całym świecie.
W 1975 powstała Międzynarodowa Federacja Aikido (IAF – International Aikido Federation), powołana przez Fundację Aikikai i narodowe organizacje aikido na świecie. IAF jest członkiem GAISF (The General Association of International Sports Federations). Jednym z zadań IAF jest prezentacja aikido jako dyscypliny pokazowej podczas World Games (Igrzysk Sportów Nieolimpijskich, organizowanych pod patronatem MKOL). W skład IAF wchodzi 43 organizacji narodowych aikido. Polska jest reprezentowana przez Polską Federację Aikido.
Praktyka aikido
Aikido składa się z szerokiego zakresu technik, opierających się na zasadzie ruchu i energii, by zmienić kierunek lub zneutralizować atak oraz kontrolować atakującego. Wiele technik opiera się na ruchu kołowym lub po łuku. Istnieje opinia, że aikido jest szczególnie dobrze dostosowane do sytuacji z wieloma atakującymi. Na najwyższym poziomie aikido może być zastosowane do obrony bez powodowania poważnych obrażeń u atakującego lub broniącego się. Jeżeli techniki są wykonywane poprawnie, wzrost ani siła nie mają wpływu na ich efektywność.
Trening
Metody treningu różnią się w zależności od organizacji i nauczyciela, ale typowy trening sprowadza się do tego, że nauczyciel pokazuje technikę, a ćwiczący starają się ją powtórzyć. Ćwiczenie polega na obustronnym wykonywaniu techniki, gdzie nacisk spoczywa na wejściu i przyjęciu ataku, nie na współzawodnictwie i przeciwstawianiu się sile atakującego. Podczas ćwiczeń występuje podział ról na uke – osobę, na której jest wykonywana technika, oraz tori (lub nage) – osobę, która wykonuje technikę. Uke zwykle wyprowadza atak przeciwko tori, który neutralizuje go techniką aikido. Role uke i tori są równie ważne. Zadaniem uke jest przeprowadzenie uczciwego i zdecydowanego ataku, ochrona siebie przez odpowiednie ułożenie ciała oraz nauka techniki poprzez sposób, w jaki tori wytrąca go z równowagi. Rolą tori jest przyjęcie i zneutralizowanie ataku uke bez pozostawiania możliwości ponownego ataku. Jednocześnie tori uczy się, jak stworzyć wrażenie “centrum” (równowagi) i kontroli w trakcie wykonywania techniki. Wszyscy uczniowie Ueshiby byli uke do chwili, aż uznał on, że wiedzą o technice dostatecznie dużo, by być tori. Ruch, spostrzegawczość, precyzja, dystans i zgranie w czasie są równie ważne w wykonywaniu technik. Uczniowie przechodzą od sztywno ustalonych ćwiczeń do bardziej płynnych i elastycznych zastosowań. Na wyższym stopniu zaawansowania trening obejmuje jiyo-waza (ustalony atak, dowolna technika) i randori (wielu atakujących, dowolny atak), w którym atak jest mniej przewidywalny, a decyzja o rodzaju wykonywanej techniki zależy od konkretnej sytuacji. Większość szkół wykorzystuje też metody, w których uke stara się wykonać kontrtechnikę, czyli kaeshi-waza.
Morihei Ueshiba nie zezwalał na współzawodnictwo na treningach, ponieważ część technik jest uważana za zbyt niebezpieczne oraz ponieważ uważał, że rywalizacja nie wpłynie dobrze na charakter jego uczniów. Większość stylów aikido kontynuuje tę tradycję. Wyjątkiem są Shodokan Aikido, gdzie bardzo szybko zaczęto organizować zawody, oraz Ki Society (zawody form taigi). Ze względu na odmienność celów i strategii walki, adepci aikido nie sprawdzają swoich umiejętności w zawodach MMA.
Obrona
Techniki aikido w większości opierają się na wytrąceniu atakującego z równowagi i dźwigniach na stawy. W zależności od sytuacji, większość technik może być wykonywana jako rzuty (nage-waza) albo kończyć się trzymaniem (katame-waza lub osae-waza). Podstawowymi pojęciami są: wejście (irimi), cofnięcie się (omote), obrót (tenkan) i uderzenie (atemi). Podejście do uderzeń zależy od stylu. W niektórych szkołach uderzenia będące integralną częścią technik aikido są traktowane jedynie jako ułatwienie, odwracające uwagę przeciwnika, podczas gdy w innych atemi to realne uderzenie o potencjalnie niebezpiecznych skutkach. Sam Ueshiba napisał, odnosząc się do techniki Ikkyo, „...najpierw uderz na oczy.” (Może się to odnosić do faktu, że klasycznym otwarciem dla Ikkyo jest pchnięcie nożem w kierunku twarzy, aby zmusić uke do bloku odsłaniającego ramię, pozwalającego na kontrolę stawu – a zatem, jakby uderzając na oczy uke.) Kontrolowanie równowagi uke przez wejście jest często określane jako „zabieranie centrum uke”.
Niekiedy twierdzi się, że aikido jest sztuką walki typowo obronną i ćwiczenie ataku nie należy już do aikido. Z historycznego punktu widzenia to twierdzenie jest kontrowersyjne, ale wielu, o ile nie większość, aikidoków skupia się na technikach obronnych.
Atak
Gdy Morihei Ueshiba rozpoczął nauczanie aikido, jego uczniowie zwykle mieli już wysokie umiejętności w innych sztukach walki. Między innymi z tej przyczyny nawet dziś w czasie treningów aikido ataki nie znajdują się w centrum zainteresowania. Uczniowie poznają różne ataki, z których wykonuje się techniki aikido. Mimo iż przeważnie nie ćwiczy się ich zbyt intensywnie, dobry atak jest niezbędny do nauki poprawnego i efektywnego wykonania techniki. Ważne jest, żeby atak był zdecydowanym uderzeniem lub neutralnym chwytem: ani pchaniem, ani ciągnięciem (adepci aikido określają taki rodzaj ataku jako „uczciwy”). Szybkość ataku może się zdecydowanie różnić w zależności od zaawansowania osoby wykonującej technikę. Bez względu na szybkość ataku, zamiar uderzenia lub kontroli (przez uchwyt) powinien być taki sam.
Podczas treningu aikido korzysta się z różnych stylizowanych uderzeń i chwytów. Najbardziej znane to:
-shomenuchi – pionowe cięcie w głowę, -yokomenuchi – ukośne cięcie w bok głowy lub szyję, -chudantsuki – cios prosty w brzuch, -ryotedori – uchwyt dwiema rękami, -katadori (uchwyt za ramię). Wiele uderzeń -uchi przypomina ciosy mieczem. Niekiedy wykorzystuje się kopnięcia, ale nie wchodzą one w podstawowy zakres treningów.
Większość technik aikido może być zastosowana także w przypadku odpowiedzi na atak, np. bloku. Niektóre szkoły określają to jako „bazową” formę danej grupy technik. Początkujący zwykle ćwiczą techniki będące odpowiedzią na uchwyt. Są one uważane za dobre ćwiczenie podstawowe, ponieważ połączenie z uke jest jasne i silne i łatwiej „wyczuć” mechanikę ciała i przepływ siły.
Poza atakami stanowiącymi “pretekst” do wykonania techniki, występują także atemi, uderzenia wykonywane jako część techniki. Poglądy na rolę atemi są zróżnicowane. Dla niektórych atemi to uderzenia w ważne części ciała, mające podnieść efektywność techniki, tymczasem dla innych jest to metoda odwrócenia uwagi, szczególnie gdy są wymierzone w twarz. Przykładowo, jeśli ruch odsłoniłby aikidokę na atak, może on wyprowadzić szybkie uderzenie, żeby odwrócić uwagę przeciwnika lub zająć zagrażającą mu kończynę. Atemi to nie tylko kopnięcia i ciosy pięścią, ale także uderzenia innymi częściami ciała, jak ramię lub bark. Niektóre rzuty mogą być wykonane dzięki wybiciu uke z równowagi lub nagłemu użyciu atemi. Niektórzy mistrzowie, jak Morihiro Saito, zalecają trening atemi poprzez uderzanie w drzewo lub oponę.
Broń
Trening z bronią w ramach aikido obejmuje najczęściej ćwiczenia z krótkim kijem jo, drewnianym mieczem Bokken i nożem tanto (najczęściej drewniana imitacja). Nauka obejmuje kata z bronią oraz techniki polegające na odebraniu broni lub powstrzymaniu ataku uzbrojonego przeciwnika, co spaja w całość treningi z bronią i bez niej. Celem ćwiczeń z bronią jest lepsza koordynacja ciała, właściwe wyczucie dystansu oraz zrozumienie logiki technik. Część technik (np. z prostym uderzeniem na korpus) wykonuje się zarówno bez broni, jak i z tanto. Wielu nauczycieli ilustruje wyjaśnienia technik aikido za pomocą kata z bokkenem lub jo.
Wiele szkół używa systemu stworzonego przez Morihiro Saito: aiki-jo i aiki-ken. Zawiera on kata z jo dla jednej osoby oraz ćwiczenia z jo i bokkenem dla dwóch osób. W niektórych stylach wykorzystuje się kata z bokkenem wywodzące się ze starych szkół władania mieczem. Kilku nauczycieli, na przykład Mitsugi Saotome i Kazuo Chiba, rozwinęło własne systemy ćwiczeń z bronią.
Wykorzystanie aikido w różnych sytuacjach walki
Aikido nadaje się do obrony przed uchwyceniem dłonią kończyny, ramienia lub ubrania. Posiada również techniki obrony przed duszeniem dłońmi. Gorzej natomiast sprawdza się w przypadku technik zapaśniczych: chwytów opasujących i duszeń przedramieniem. Według strategii aikido, zaleca się niedopuszczenie do tego rodzaju chwytów lub wyślizgnięcie się, zwłaszcza gdy są niedomknięte. Aikido zawiera też techniki obrony w siadzie klęcznym. Słabością aikido jest natomiast brak treningu walki w parterze oraz brak obrony przed chwytami, gdy broniący się traci kontakt z podłożem.
Aikido obejmuje obronę przed uderzeniami z dużego dystansu, pojedynczymi i sygnalizowanymi. Strategia aikido pozwala również na obronę przed kopnięciami, choć rzadko ćwiczy się tego rodzaju techniki. Mniej sprawdza się natomiast w przypadku uderzeń seriami. To opinia teoretyka lub słabego praktyka.
Aikido jest definicja "budo". Niema tu rzeczy zabronionych , reguł które trzeba przestrzegać . Jedyną regułą jest chęć zachowania czyjegoś zdrowia i życia w stanie możliwie nienaruszonym. Nie ma współzawodnictwa, pychy zwycięstwa; jest za to studium ruchu, przestrzeni.
Ataki najróżniejsze. Na początek uchwyty, potem ataki proste (np: men uchi) potem łączone (np: kata dori men uchi). Potem jeszcze serie dynamicznych i zmienianych uderzeń lub kopnięć. Oczywiście zależy to od prowadzącego zajęcia, od jego maestrii ruchu i znajomości budo. Ilu ćwiczących tyle opinii o aikido i jego skuteczności.
Ubiór
W treningu aikido wykorzystuje się keikogi podobne do stosowanych w innych sztukach walki, najczęściej w kolorze białym. Krojem jest zbliżona do keikogi stosowanej w treningu judo, rzadziej karate. W części dojo skraca się lub zawija rękawy, żeby uniknąć kontuzji palców przy technikach z chwytem za nadgarstek.
Częścią stroju w aikido jest hakama, szerokie plisowane spodnie, najczęściej czarne lub granatowe. Wywodzą się one bezpośrednio z tradycji samurajów, z których wyżej postawieni wojownicy nosili takie spodnie jako element ubioru wojskowego, który był dla nich często też codziennym strojem. Dla sztuki walki ma to znaczenie, gdyż kryją ruchy nóg, co utrudnia rozpoznanie zamiarów przeciwnika. Tradycyjnie do jej noszenia są uprawnieni posiadacze stopni mistrzowskich (dan), ale reguły znacznie różnią się między poszczególnymi dojo, nawet w ramach jednej organizacji. W Polskiej Federacji Aikido do noszenia hakamy są uprawnieni adepci od stopnia 2 kyu. W Polskiej Unii Aikido do noszenia hakam są uprawnieni wszyscy mistrzowie, oraz uczniowie posiadający 1 kyu, z uprawnieniami instruktorskimi.
Pas (obi) owija się dwukrotnie wokół ciała. Tradycyjną praktyką jest noszenie czarnego pasa w przypadku stopni dan i białego dla stopni kyu. Część dojo używa kolorowych pasów dla rozróżnienia stopni uczniowskich (kopiując pomysł Amerykanów), w celu łatwiejszego dostosowania poziomu ćwiczących i ułatwienia prowadzenia treningu. Kolory pasów są wówczas identyczne jak w judo: 6 kyu – biały pas, 5 kyu – żółty pas, 4 kyu – pomarańczowy pas, 3 kyu – zielony pas, 2 kyu – niebieski pas, 1 kyu – brązowy pas.
Mistrzowie ze starszymi stopniami dan zamiast pasa często noszą pod hakamą szarfę zwaną oiguri.
System stopni
W aikido stosuje się system stopni uczniowskich kyu i mistrzowskich dan, typowy dla sztuk walki wywodzących się z Japonii. Osoba początkująca nie posiada żadnego stopnia (mo kyu). Przeciętnie po 6 miesiącach może uzyskać najniższy stopień 6 kyu. Najniższym stopniem mistrzowskim jest 1 dan. W niektórych dojo wprowadzono stopnie 12-7 kyu, przyznawane dzieciom.
W większości przypadków otrzymanie wyższego stopnia wiąże się z egzaminem praktycznym, czasem rozszerzonym o część teoretyczną. Egzamin obejmuje zakres technik wymaganych na danym poziomie zaawansowania, na wyższych stopniach również znajomość technik z bronią, a w niektórych dojo także elementy iaido lub kenjutsu. Egzaminujący bierze pod uwagę również postawę ćwiczącego, jego stosunek do treningów oraz zaangażowanie. Częstą praktyką jest wymaganie uczestnictwa w stażach na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.
W przypadku wyższych stopni mistrzowskich (od 3 dan) na przyznanie następnego stopnia coraz większy wpływ mają wyniki w nauczaniu i propagowaniu aikido. Od poziomu 5 dan nie przeprowadza się już egzaminów praktycznych (dotyczy stopni Hombu Dojo). Najwyższym stopniem mistrzowskim w aikido jest 10 dan, którego obecnie nie posiada żaden aikidoka (w Aikikai).
Stopnie uczniowskie przeważnie są przyznawane w ramach dojo. Stopnie mistrzowskie (często także najwyższe stopnie uczniowskie) są formalnie przyznawane przez organizację, do której należy dane dojo. Na świecie najszerzej akceptowane są stopnie Hombu Dojo (nadawane przez organizacje narodowe zrzeszone w Aikikai). Wśród pozostałych organizacji nadających własne stopnie dan znajduje się Birankai.
Fizyczny i duchowy wymiar aikido
Końcówka "do" w słowie "aikido" wskazuje na duchową ścieżkę, w przeciwieństwie do końcówki "jutsu" w słowie "aikijutsu", oznaczającej system technik. Wielu ludzi uważa to rozróżnienie za istotne także w przypadku iaijutsu i iaido, jujutsu i judo oraz kenjutsu i kendo. Istnieje także opinia, że ten rozdział jest nienaturalny i historycznie nieprawidłowy. Na potwierdzenie tego drugiego poglądu jest przytaczany argument, że aikido obejmuje zarówno drogę (do) jak i aspekt techniczny (jutsu).
Morihei Ueshiba nauczał, że pomimo znaczenia doskonałego opanowania techniki, nie jest to ostateczny cel treningu. Uczył, że wartości poznawane poprzez trening fizyczny są uniwersalne i powinny być używane we wszystkich aspektach życia. Powiedział kiedyś, że uczy swoich uczniów nie tego, jak poruszać nogami, lecz jak poruszać umysłem.
Wśród szkół aikido panuje wielkie zróżnicowanie pod względem nacisku kładzionego na technikę, wartości i elementy duchowe. W dużej mierze zależy to od okresu, w którym twórca danego nurtu ćwiczył pod kierunkiem Ueshiby. W miarę postępu lat jego styl stawał się bardziej miękki, płynny i wymagał coraz mniej siły fizycznej. Od jego śmierci powstało wiele interpretacji tego faktu. Niektórzy twierdzą, że był to wynik przesunięcia jego koncentracji na duchowe aspekty sztuki, podczas gdy inni uważają, że był to po prostu naturalny efekt coraz większej biegłości Ueshiby w wykonywaniu technik. Wynikiem tych zmian jest to, że wcześni uczniowie Ueshiby przeważnie koncentrują się na fizycznym wymiarze technik, podczas gdy uczniowie z ostatniego okresu jego życia w większym stopniu zwracają uwagę na wymiar duchowy. Nie jest to jednak ogólnie obowiązująca reguła, szczególnie, że konkretne podejście zależy od każdego nauczyciela. Część aikidoków uważa „fizyczne – duchowe” za sztuczny rozdział lub nieudaną próbę kategoryzacji stylów aikido.
Przykładem stylu skoncentrowanego bardziej na duchowych ideach aikido niż jego aspekcie fizycznym jest Ki Society.
Pojęcie Ki
Umiejętność wykorzystania swojego ki jest kluczową kwestią do opanowania technik aikido. Ki jest często tłumaczone jako "siła oddechu", "moc", "energia", a czasem nawet "dusza". To pojęcie ki jest tożsame z qi w qigong, ale różni się od chi w tai chi. Kiedy aikidoka mówi, że ktoś (zwykle nauczyciel wysokiego stopnia) ćwiczy z dużym ki, najczęściej chce wyrazić, że ta osoba rozwinęła wysoki stopień harmonii w swoich technikach. Wyczucie czasu, poczucie odpowiedniego dystansu oraz koncentracja (spokój) umysłu i ciała są tu szczególnie istotne. Większość nauczycieli umiejscawia ki w hara, które może być w przybliżony sposób zdefiniowane jako środek ciężkości ciała, znajdujący się w niższej części tułowia, około pięć centymetrów poniżej i w głąb w stosunku do pępka. W czasie treningu nieustannie przypomina się o utrzymywaniu hara (utrzymywaniu centrum), aby nie stracić ki. Nauczyciele na najwyższym stopniu zaawansowania osiągają czasem stopień koordynacji pozwalający im wykonywać techniki przy pomocy nieznacznych tylko ruchów ciała, czasem pozornie bez dotykania ciała partnera.
W swoim podstawowym znaczeniu, ki odnosi się do pojęcia punktu ciężkości, centrum ruchu i centrum siły. Jednakże te centralne punkty nie muszą sprowadzać się do jednego, więc ki ukierunkowuje też biologiczne i umysłowe aspekty treningu w celu uzyskania całkowitej kontroli nad ruchem. Jest to też duchowy wymiar tego, jak osiągnąć harmonię tych centralnych punktów.
Oczywiście duchowa interpretacja ki zależy w dużej mierze od szkoły. W dojo zrzeszonych w Aikikai zwykle spędza się dużo więcej czasu na treningu związanym z ki niż w dojo związanych z Yoshinkan. Znaczenie ki w aikido jest bezsprzeczne, co wyraża już sama nazwa tej sztuki walki, która w luźnym tłumaczeniu oznacza "Droga do harmonii z ki" lub "Droga do zjednoczenia się z ki". Jednakże dokładna natura ki jest dyskusyjna. Sam Morihei Ueshiba prawdopodobnie zmieniał swoje poglądy w tej kwestii w miarę upływu czasu. Yoshinkan Aikido, w dużej mierze bazujące na naukach udzielanych przez Morihei Ueshibę przed drugą wojną światową, zawiera w sobie zdecydowanie więcej elementów walki, odbijając obraz młodszego, gwałtowniejszego i mniej uduchowionego twórcy aikido. W szkołach tego nurtu ki powinno być raczej postrzegane poprzez pierwotne chińskie znaczenie tego słowa („oddech”), a samo aikido jako koordynacja ruchu z oddechem w celu zmaksymalizowania siły. W miarę, jak ewoluowały poglądy Morihei Ueshiby, jego nauczanie stało się bardziej uduchowione i wielu z jego późniejszych uczniów (prawie wszyscy znajdują się obecnie wysoko w hierarchii Aikikai) uczy o ki z bardziej duchowej perspektywy.
Bez względu na interpretację, jaką uznaje dana osoba, dla każdego aikidoki jest wyraźnie widoczne, że sztuki walki w rozległym zakresie korzystają z ki. Ze względu na to oraz na częste odnoszenie ki do sfery duchowej, aikido jest często uważane za najbardziej "uduchowioną" sztukę walki i niekiedy określane mianem "zen ruchu".
Niektórzy wierzą, że ki jako fizyczne zjawisko nie istnieje i jest jedynie ideą wykorzystywaną do nauki ducha, intencji oraz koordynacji fizycznej i psychologicznej poprzez odprężenie i kontrolę. Te osoby zwykle unikają podkreślania filozoficznych i duchowych aspektów ki. Na drugim krańcu skali znajdują się aikidocy skoncentrowani na duchowości, wierzący w fizyczne istnienie ki i możliwość przesyłania go w przestrzeni. Ci często używają pojęć takich jak "ki wszechświata" lub "rozszerzanie ki". Choć dla osób o najbardziej skrajnych poglądach ta dychotomia jest frustrująca, większość aikidoków o umiarkowanych poglądach uważa tą dyskusję za korzystną dla ogólnej społeczności. Każdy jest w stanie znaleźć dla siebie miejsce, wybierając nauczyciela w zależności od swoich preferencji.
Bez wątpienia jednak aikidocy kontynuują swoje poszukiwanie ki. Słynne powiedzenie Morihei Ueshiby mówi, że był on taki sam jak jego uczniowie i że dopiero rozpoczynał swoją naukę.
Ciało
Trening aikido służy ogólnej sprawności fizycznej, giętkości i odprężeniu. Ludzkie ciało może wykorzystywać siłę na dwa sposoby. Pierwszy z nich, częsty w wielu sportach (np. podnoszenie ciężarów), angażuje tylko niektóre grupy mięśni. Niekorzystnym aspektem tego ruchu jest to, że rzadko występuje tu ruch całego ciała i ćwiczenie jego koordynacji. Więc mimo rosnącej wydolności i rozmiaru mięśni, nie ma nacisku na poprawę efektywności ich wspólnej pracy. Dodatkowo, ten typ treningu zwiększa napięcia, zmniejsza elastyczność i obciąża stawy.
Drugi sposób wykorzystania energii można obserwować przy tańcu lub gimnastyce. Przy tych czynnościach ciało musi nauczyć się poruszać w sposób skoordynowany i rozluźniony. Właśnie ten typ treningu najczęściej występuje w aikido. Mimo tego, że siła fizyczna jest ważna, osoba, która opanowała drugi z omawianych typów ruchu może często pokonać dużo większego lub silniejszego przeciwnika. Różnica wynika z tego, że skuteczność pierwszego typu ruchu jest ograniczona masą i siłą konkretnych mięśni. W drugim przypadku, z którego korzysta aikido, siła jest związana z ruchem całego ciała. Zamiast napinać tylko kilka mięśni, aikidoka uczy się rozluźniać i poruszać centrum swojego ciała, które jest najsilniejszym punktem. Siła jest przekazywana w naturalny sposób przez rozluźnione kończyny, które przez to wydają się dysponować dużo większą siłą, niż w rzeczywistości.
Z tego powodu aikido rozwija ciało na wiele sposobów. Sprawność ogólna jest uzyskiwana poprzez różnorodne ćwiczenia, często włączane do treningu w formie rozgrzewki. Elastyczność stawów i ścięgien jest rozwijana przez ćwiczenia rozciągające i same techniki. Rozluźnienie przychodzi w sposób naturalny, ponieważ bez tego nie jest możliwe skuteczne wykonanie technik. Wszystko to prowadzi do uzyskania umiejętności zrównoważonego korzystania z różnych aspektów swojej sprawności, pozwalającej nawet niewielkiej osobie na użycie energii całego ciała przeciwko napastnikowi.
Umysł
Trening aikido nie rozdziela ciała i umysłu. Stan jednego wpływa na drugie. Z tej przyczyny, rozluźnienie ciała wynikające z nauki aikido w naturalny sposób przekłada się na psychiczne rozluźnienie. Podobnie, uzyskana pewność siebie i zdecydowanie przekładają się na silną postawę ciała i zdecydowane ruchy. Prawdziwe zrozumienie (w aspekcie psychologicznym lub duchowym) musi mieć swoje odbicie w ciele. W przeciwnym wypadku jest to tylko racjonalizacja, która zniknie w stresującej sytuacji, a dana osoba powróci do wcześniej nabytych zwyczajów i wzorców.
Trening aikido wymaga od uczniów stawiania czoła konfliktom, nie uciekania od nich. Poprzez to realne, fizyczne doświadczenie adept aikido uczy się reagować na życiowe sytuacje w proaktywny i konstruktywny sposób, przełamując wzorce unikania konfliktu i strachu. Aikidoka uczy się rozpoznawać i niwelować pełne napięcia obronne reakcje, które często prowadzą do eskalacji konfliktu. Dzięki treningowi aikido dana osoba może wykształcić sobie cechy stawiane za wzór: prostolinijność, odwagę idącą w parze z skromnością, siłę i umiejętność wykorzystywania jej tylko w takim stopniu, w jakim wymagają tego okoliczności.
Aikido w Polsce
Od momentu pojawienia się aikido na kontynencie europejskim podjęto kilka prób wprowadzenia tej sztuki walki w Polsce. W 1952 przyjechał do Polski instruktor z Francji w celu rozpowszechnienia tej sztuki walki, jednakże po jego wyjeździe działalność z tym kierunku nie była kontynuowana. Druga próba, z podobnym skutkiem, miała miejsce 10 lat później w Warszawie. Rokiem przełomowym okazał się 1976. 3 stycznia 1976 roku Marian Osiński, zawodnik judo, założył sekcję aikido w Szczecinie przy Ognisku TKKF "ORKAN". Działalność tej sekcji rozpoczęło stały rozwój aikido w naszym kraju.
Ze względu na słaby dostęp do materiałów instruktażowych oraz wykwalifikowanych instruktorów, przez długi czas jedynym źródłem wiedzy o aikido dla polskich ćwiczących były książki. Pierwszą okazją do bezpośredniego zapoznania się z aikido na wysokim, profesjonalnym poziomie była wizyta instruktora z Danii Nielsa Bodkera, która miała miejsce w 1978. W tym samym roku powstała Rada Instruktorów Aikido, której zadaniem było ujednolicenie metod szkolenia w kilku klubach działających w Polsce.
Następnym przełomem w historii aikido w Polsce był przyjazd w 1979 mistrza Toshikazu Ichimury (6 dan), który był na stałe oddelegowany z Hombu Dojo do Szwecji. Po raz drugi sensei Ichimura przyjechał do Polski w marcu 1980 roku, a wraz z nim przybyło 9 asystentów ze Szwedzkiej Federacji Aikido. Wśród nich znalazła się Cecylia Stellander, która w późniejszych latach przez długi czas patronowała rozwojowi aikido w Polsce. Na przełomie 1982 i 1983 Polskę odwiedził po raz pierwszy przedstawiciel Europejskiej Federacji Aikido, jej ówczesny prezydent, Giorgio Veneri.
Wprowadzenie w 1981 stanu wojennego spowodowało wstrzymanie dynamicznie rozwijającego się ruchu aikido. Kontakty z instruktorami z zagranicy stały się niemożliwe, również wymiana doświadczeń pomiędzy poszczególnymi klubami w Polsce była bardzo utrudniona. Próba zalegalizowania i rejestracji Polskiego Stowarzyszenia Aikido – AIKIKAI w 1983 roku zakończyła się odmową Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W połowie lat 80. udało się sformalizować istnienie klubów aikido poprzez połączenie wszystkich sztuk walk pod wspólną nazwą Piątej Komisji Stylowej Polskiego Związku Karate, który obok Polskiego Związku Judo był jedyną oficjalnie zarejestrowaną organizacją w zakresie wschodnich sztuk i sportów walki.
W 1983 w szczecińskim dojo prowadzonym przez Jacka Wysockiego odbył się staż z senseiem Giampietro Savegnago, który okazał się być początkiem rozwoju w Polsce aikido związanego z linią przekazu mistrza Hirokazu Kobayashiego. Owocem współpracy z senseiem Savenago było utworzenie Polskiej Unii Aikido oraz wizyty wybitnych nauczycieli, między innymi Andre Cognarda.
Pierwsze egzaminy na stopnie mistrzowskie dan odbyły się w Polsce w 1986, podczas czwartej wizyty senseia Ichimury. Egzamin zdało wówczas osiem osób: Marian Osiński, Roman Hoffmann, Marek Woźniak, Piotr Borowski, Jerzy Sapiela, Urszula Kokowska, Czesław Poczykowski i Witold Kirmiel.
W drugiej połowie lat 80. rozwój aikido nasilił się. Powstało wiele nowych klubów, coraz częściej też polscy instruktorzy mieli możliwość wyjazdu za granicę, gdzie pogłębiali swą wiedzę. W tym okresie nawiązano bardzo dobre stosunki z senseiem Christianem Tissier. Polscy aikidocy mogli nieodpłatnie ćwiczyć w jego dojo w Paryżu.
W 1989 Polskę odwiedził sekretarz generalny Światowego Centrum Aikido (Fundacja Aikikai) w Tokio shihan Masatake Fujita (8 dan). Przeprowadził on po raz drugi egzaminy na stopnie mistrzowskie (1 i 2 dan).
Po zmianie systemu w 1989 pojawiła się możliwość utworzenia jednej organizacji zrzeszającej wszystkie kluby, która koordynowałaby ich działania oraz była przedstawicielem w kontaktach z zagranicą. W 1990 powstała Polska Federacja Aikido. W 1991 Światowe Centrum Aikido przesłało certyfikat przyznający PFA wyłączność organizacyjną w upowszechnianiu aikido na obszarze Polski. Wiąże się to z prawem do przyznawania stopni w imieniu Hombu Dojo, organizowania wizyt międzynarodowych, jak również do reprezentowania polskiego ruchu aikido na świecie w Międzynarodowej Federacji Aikido.
Obecnie w Polsce działają kluby aikido zrzeszone w siedmiu organizacjach:
-Polska Federacja Aikido -Polska Unia Aikido -Polska Akademia Aikido -Autonomiczna Akademia Aikido -Yoshinkai Aikido Polska -Polskie Stowarzyszenie Aikido -Aikido Association International - Polska
Quarterstaff, czyli pałka lub raczej ćwierćpałka (jak to by wynikało z tłumaczenia jej oryginalnej nazwy: ang. quarter = ćwierć; staff= drzewce, pałka, laska). Ta może dość dziwnie brzmiąca nazwa pochodzi od sposobu jej trzymania: jedną ręką pośrodku, drugą pomiędzy środkiem a jednym z końców, czyli w ćwierci długości.
Quarterstaff jest bronią drzewcową - solidnym kijem, którego średnica wynosi ok. 5 cm, a długość waha się w granicach 1,8-2,4 m. Przyjmuje się, że rzeczywista długość drzewca powinna przekraczać nieco wzrost użytkownika. Dobra pałka tego typu powinna być wykonana z pnia młodego drzewka (a nie z gałęzi), najlepiej z dąbczaka, orzecha, głogu lub jesionu. Tradycja każe, aby każdy użytkownik takiej pałki wykonał ją własnoręcznie. Końce kija bywały zaostrzone lub zakończone metalowym szpicem. Techniki walki przy pomocy quarterstaff zawierają uderzenia, pchnięcia, blokowania i podcięcia nóg (podobnie jak w wielu innych sztukach walki kijem).
Quarterstaff należy do tradycyjnych broni angielskich i była orężem znanym od niepamiętnych czasów. Ze względu na łatwość jej wyrobu, stała się bronią powszechnie używaną, szczególnie przez chłopstwo. Ogromna popularność quarterstaff w dawnej Anglii jest zaświadczona licznymi przekazami literackimi oraz świadectwami historycznymi, m.in.:
pałki takie (obok łuków) stanowiły broń leśnej drużyny Robin Hooda. Była ulubioną bronią Małego Johna quarterstaff oraz walki staczane przy jej użyciu opisywał Walter Scott, m.in. w powieści Ivanhoe broń ta znalazła się również na wyposażeniu tzw. yeoman, tworzących od 1520 r. wydzielony korpus British Royal Household – chłopski oddział brytyjskiej gwardii królewskiej, pełniący również funkcję straży więziennej w Tower of London. istnieje ciekawy, autobiograficzny przekaz literacki Anglika R. Peeche, który posługując się quarterstaff pokonał w pokazowej walce trzech żołnierzy uzbrojonych w rapiery. Jak wynika z tego przekazu, działo się to w obecności Królewskiej Rady Koronnej Królestwa Hiszpanii w 1625. Powszechna w średniowiecznej Anglii umiejętność walki przy pomocy quarterstaff poczęła zanikać począwszy od XVIII w. Przetrwała jedynie szczątkowo, w formie pokazów urządzanych podczas lokalnych świąt i festynów. Obecnie sztuka walki quarterstaff, stanowiąca cenny element angielskich tradycji bojowych, doczekała się ponownego uznania i jest stopniowo reaktywowana – jednak zgodnie z trendami panującymi obecnie w upowszechnianiu tego rodzaju sztuk walki przeradza się ona stopniowo we współczesną konkurencję sportową (dla bezpieczeństwa walczących zrezygnowano jednak z metalowych zakończeń pałki).
Krav Maga (hebr. קרב מגע: dosłownie "walka w bliskim kontakcie") - izraelski system walki.
Izraelski system samoobrony opracowany w latach 30. XX wieku w Czechosłowacji, przez Imi Lichtenfelda (ur. 1910 w Budapeszcie). System bazuje na podstawowych odruchach obronnych człowieka. Posiada różne pchnięcia i uderzenia na okolice gardła, oczu, kopnięcia w strefę krocza oraz w nogi. System cały czas ewoluuje samoistnie, na drodze licznych badań, ale także przejmując z innych systemów obronnych bądź sztuk walki najbardziej skuteczne rozwiązania.
Historia krav magi
Twórcą systemu był Imi Lichtenfeld, znany też jako Imi Or-Sadeh (urodzony w roku 1910 w Budapeszcie). Lata młodości spędził w Bratysławie (obecnie stolica Słowacji). Jako sportowiec debiutował w klubie "Herkules", założonym przez jego ojca. Uprawiał różne dyscypliny sportu: został mistrzem Słowacji w zapasach, boksie oraz gimnastyce, znał też jiu-jitsu (i podobno był znanym tancerzem). W latach 30. XX wieku stanął w obliczu realnego zagrożenia ze strony faszystowskich bojówek. Ze względu na swoje umiejętności stał się naturalnym liderem młodych Żydów, którzy starali się przeciwstawić narastającej fali agresji. W czasach okupacji faszystowskiej zorganizował grupę samoobrony, która strzegła żydowskiej dzielnicy. Dzięki wielu walkom stoczonym z silnymi przeciwnikami, często uzbrojonymi w pałki i noże, zdobył doświadczenie umożliwiające po wielu latach na skonstruowanie własnej odmiany systemu walki wręcz. Oparł się na założeniu, że w walce z silniejszym, często lepiej wyszkolonym przeciwnikiem, głównym atutem jest skuteczność ataku.
W roku 1940, w obawie przed gestapo Imi Lichtenfeld uciekł do Palestyny.
Historia krav magi jest ściśle powiązana ze zmianami ustrojowymi Izraela i potrzebami izraelskich sił militarnych związanych z ochroną kraju w jednej z dwóch najbardziej zagrożonych stref na świecie. We wczesnych latach czterdziestych podziemne izraelskie organizacje wyzwoleńcze walczyły o niepodległość państwa Izrael. Do takich grup należała utworzona w 1919 roku organizacja Haganah (po hebrajsku "obrona").
14 maja 1941 Brytyjczycy uformowali pierwszą jednostkę Izraelskich Sił Specjalnych znaną jako Palmach (lub Pal'mach, skrót od plugot machatz="pluton uderzeniowy"). Jednostka ta ćwiczyła pod brytyjskim nadzorem i miała posiadać ok. 1000 bojowników, lecz Haganah przekroczyła to ograniczenie i wyćwiczyła ok. 3000 ludzi, aby uczynić z niej zalążek przyszłej armii Izraela. Trening komandosów z Palmach nosił nazwę kapap ("walka wręcz", skrót od krav panim l’panim="walka twarz w twarz"). Kapap nie był jednolitym systemem, lecz programem szkolenia obejmującym rygorystyczne ćwiczenia fizyczne, strzelanie, posługiwanie się materiałami wybuchowymi, radiokomunikację, umiejętność przetrwania w trudnych warunkach, pierwszą pomoc i znajomość języków wroga. Trening walki wręcz był kombinacją zachodnich systemów walki, takich jak boks, zapasy, walka nożem i pałką nauczane w brytyjskiej armii. Nie było wówczas specjalnego określenia na samą walkę wręcz.
W 1942 Imi został rekrutowany przez Isaaca Sadeha, oficera dowodzącego Haganah, gdzie doskonalił swoje umiejętności samoobrony. Dwa lata później zaczął trenować i uczyć kapap jednostki specjalne Haganah, Palmach i Palyam. Japońskie jiu-jitsu i judo były pierwszymi wschodnimi sztukami walki wprowadzonymi do IDF przez instruktorów kapap: Moni Aizika i Imi Lichtenfelda. Podczas tego okresu posiadanie broni palnej przez cywilów było nielegalne i w związku z tym ukrywano ją przed Brytyjczykami.
W 1948, gdy powstało Państwo Izrael i został utworzony IDF (Israeli Defence Forces, w języku hebrajskim Tzava Haganah Le'Yisrael), Imi został Naczelnym Instruktorem Rozwoju Fizycznego i Walki Wręcz w czymś określanym narodową szkołą walk (IDF School of Combat Fitness). Służył w IDF-ie przez około 20 lat, podczas których rozwijał i szlifował swoje wyjątkowe metody samoobronny i walki wręcz. Jego zadaniem było nadzorowanie, by oddziały wojskowe IDF-u były perfekcyjnie wyszkolone w walce wręcz.
W IDF, siły specjalne miały monopol na trening sztuk walki i w latach 70. XX wieku kapap stał się znany jako lochama zehira ("walka w małej skali"). Oprócz walki wręcz system obejmował rozmaite umiejętności bojowe. Jednakże, regularne siły Izraela, będącego w stanie wojny z sąsiedztwem arabskim lub innym z nieustępującymi atakami terrorystów, potrzebowały jakiegoś systemu walki wręcz. Dlatego też znani instruktorzy sił specjalnych: Dennis Hanover i Chaim Peer wraz z Lichtenfeldem położyli fundamenty pod to, co jest dzisiejszą krav magą.
Ze względu na swoją skuteczność system był początkowo używany na całym świecie przez służby mundurowe (wojsko, jednostki specjalne, policja). Po pewnym czasie został zaadaptowany do wersji cywilnej. W roku 1972 w Wingate Institute of Sport and Physical Education w Netanya odbył się pierwszy kurs cywilny dla instruktorów. W latach 70. i 80. XX wieku, walka wręcz została wprowadzona do cywilnego sektora przez Imiego Lichtenfelda. Powstały dwa ośrodki: w Tel Awiwie oraz w Natanja.
Przed wstąpieniem do sił specjalnych w IDF, rekruci muszą wpierw odsłużyć w jednostce macierzystej (ang. parent unit). Jedynie po starannej ocenie i przejściu rygorystycznych testów mogą wstąpić do sił specjalnych (osiągnięcie cieszące się wielkim szacunkiem w społeczeństwie izraelskim, podobnie jak pilot myśliwca). Aby przygotować żołnierzy do tej służby, IDF utworzyło w latach 70. XX wieku system walki wręcz zwany krav maga. Z drugiej strony jednak, izraelskie siły specjalne nadal nazywają swoją odmianę technik walki kapap lub lochama zehira. Krav magę traktują jako sztukę dla początkujących.
Imi wraz ze swymi uczniami pracował nad kształtowaniem się krav magi jako kompletnego systemu. Wraz z odkrywaniem nowych problemów Lichtenfield z pomocą innych instruktorów szukał ciągłych rozwiązań i ulepszeń. Kluczem miała być prostota i efektywność - spośród wielu rozległych możliwości o podobnej i bardzo dużej skuteczności wybierano jedynie najprostsze rozwiązania. Na przykład, w latach 80. XX wieku francuski imigrant wyznania mojżeszowego André Zeitun wprowadził do szkolenia wojskowego boks tajski, przez co wpłynął na kopnięcia używane dziś w systemie. Podstawowe założenia krav magi Imi Lichtenfeld i Eyal Yanilov (kontynuator pracy Lichtenfelda po jego śmierci) ujęli w książce "Jak obronić się przed uzbrojonym napastnikiem".
W późnych latach 80. XX wieku krav magi zaczęto uczyć społeczeństwo izraelskie. Ponieważ niemal każdy w tym społeczeństwie służy w wojsku, większość miała do czynienia z rozmaitymi formami krav magi. Obecnie nauka krav magi jest obowiązkowa w izraelskich szkołach publicznych. Termin "krav maga" stał się tak popularny, że używano go równie swobodnie, jak w USA "karate" w odniesieniu do różnych azjatyckich sztuk walki. Pojawiły się również odmiany i style krav magi.
Imi Lichtelfeld zmarł 8 stycznia 1998 w wieku 88 lat.
Popularność krav magi sprawiła, że tym systemem zainteresowali się również aktorzy (np. Jennifer Lopez demonstruje go w swym filmie "Enough")
Charakterystyka systemu
Krav maga nie jest sportem. Ponieważ z założenia służy samoobronie, nie ma w niej współzawodnictwa, zaś trening służy wyłącznie zastosowaniom praktycznym w walce realnej.
Głównym celem walki jest pozbawienie napastnika zdolności do dalszej walki. Krav maga jest hybrydowym systemem, który zachęca adeptów do zdecydowanej postawy podczas konfliktu. Bronić się i atakować należy najkrótszą drogą i z pozycji, gdzie się jest, podejmując jak najmniejsze ryzyko. Krav maga to tzw. system walki, więc jest niemal całkowicie pozbawiony znanej z innych sztuk walki otoczki filozoficznej - jego główna myśl brzmi jednoznacznie: "Jeżeli Twoje życie lub zdrowie jest zagrożone, masz prawo do jego obrony, bez względu na środki". Podstawowym celem szkolenia jest nauczenie przewidywania sytuacji zagrożeń, ich unikania, przytomności umysłu i działania w stresie.
Krav maga opiera się na naturalnych odruchach człowieka. Oryginalną koncepcją krav magi było przyswoić wszystko użyteczne, biorąc najbardziej skuteczne techniki, które sprawdzałyby się podczas walki realnej, a potrzebowałyby jak najkrótszego treningu. Z tej przyczyny w krav madze nie odnajdziemy kopnięć obrotowych ani innych spektakularnych elementów charakterystycznych dla niektórych wschodnich sztuk walki. Wszystkie techniki są nastawione na maksymalną skuteczność przy minimum wykonanych ruchów.
Krav magę często uważa się za system brutalny, składający się głównie z "ciosów poniżej pasa". Zawiera twarde uderzenia rękami i łokciami, uderzenia kolanami rodem z boksu tajskiego, niskie kopnięcia przechodzące przez cel, chwyty, obronę przed nożem i bronią palną. Ciosy zadaje się przy użyciu każdych dostępnych narzędzi, przez które rozumie się nie tylko części ciała, takie jak: głowa, łokcie, pięści, dłonie, palce, kolana i stopy, ale także przedmioty codziennego użytku, począwszy od damskiej torebki, poprzez komplet kluczy, a na śmietniku czy kiju bejsbolowym skończywszy. Cele ataku stanowią czułe punkty ciała ludzkiego: oczy, gardło, obojczyki, mostek, nerki, wolne żebra, splot słoneczny, krocze, kolana, staw skokowy.
Należy pamiętać, że jak każda aktywność fizyczna, nauka oraz prawidłowe wykorzystanie systemu wymaga odpowiedniego przygotowania fizycznego. Można zdementować pogłoski o niesamowitej skuteczności w walce adeptów krav magi. Nie są oni równorzędnym przeciwnikiem dla silniejszych i bardziej wysportowanych osób trenujących inne systemy lub sporty walki. Szczególnie dotyczy to wersji cywilnej, w której kładzie się mały nacisk na sprawność fizyczną. Krav maga sama w sobie nie uczy "niezwykle efektownych technik". Celem traningu jest natomiast kształtowanie pewności siebie i przytomności umysłu w stanach zagrożenia.
Odmiana militarna krav magi wykorzystuje broń jako element wyposażenia, podczas gdy cywilna zakłada wykorzystanie noża lub pałki jedynie po odebraniu ich przeciwnikowi. Odmiany militarnej naucza się wyłącznie wśród tzw. służb mundurowych (w szczególności w wojsku i policji). Przy jej opracowywaniu kierowano się spostrzeżeniem, że klasyczne sztuki walki były przeznaczone do walki przeciwko innej broni niż dzisiaj stosowana. Dlatego opracowano nowe, jedyne w swoim rodzaju techniki obrony przed taką bronią jak pistolety, karabiny czy granaty ręczne.
Krav maga stosuje gradację obrony w zależności od intensywności ataku i sytuacji broniącego się, czemu służą cztery zasady:
I zasada: Unikaj miejsc i sytuacji niebezpiecznych. II zasada: Jeżeli znajdziesz się w niebezpiecznym miejscu lub sytuacji, to oddal się z tego miejsca jak najszybciej. III zasada: Jeżeli znajdziesz się w niebezpiecznym miejscu lub sytuacji i nie możesz się zeń oddalić, to walcz używając wszelkich dostępnych przedmiotów, które mogą Ci pomóc. IV zasada: Jeżeli znalazłeś się w niebezpiecznym miejscu lub sytuacji, nie możesz się oddalić i w zasięgu nie ma żadnych przedmiotów, które można by było w walce wykorzystać, to walcz w sposób maksymalny, nie stawiając sobie żadnych ograniczeń. Odpowiednio do sytuacji, do potrzeb, do stopnia zagrożenia, zaleca też się próbować zniechęcić przeciwnika słowami.
Trening krav magi
Trening ma mieć praktyczne zastosowanie w sytuacjach codziennych. Nie ma ćwiczeń kata ani szczególnych sekwencji ruchów, które trzeba naśladować. Adepci używają podstawowych ruchów w połączeniu z jakimikolwiek innymi ruchami, aby obronić się przed atakiem. Główną ideą jest być adaptowalnym do nowych sytuacji przez improwizację. Kładzie się nacisk na szybkość, wytrzymałość, siłę, odpowiedniość obrony do ataku i koordynację ruchów. Aby techniki były skuteczne, konieczne jest odpowiednie kształtowanie sprawności fizycznej.
Treningi prowadzone są różnie, w zależności od instruktora, ale można podzielić je na główne etapy:
Rozgrzewka. Jej intensywność zależy od ogólnej sprawności grupy. Prezentacja technik. Utrwalanie technik poprzez ćwiczenia w parach bądź grupach. Ćwiczenia ogólnorozwojowe. Dodatkowo, w zależności od stopnia zaawansowania uczniów, wprowadzane są inne elementy, np. walki sparingowe.
Stopnie szkoleniowe w systemie krav maga
W początkowym okresie istnienia systemu jego twórca nie używał podczas treningu pasów, znanych ze wschodnich sztuk walki, gdyż uważał system za militarny. Jednak poszukując uznania wśród innych systemów walki, stworzył system pasów oparty na judo (biały - żółty - pomarańczowy - zielony - niebieski - brązowy - czarny). Czarny pas otrzymuje się po 8-10 latach praktyki. System był podzielony na oceny, dość ułatwiające organizację. Lichtenfeld zaczął także trenować w judodze.
W latach 90. XX wieku Imim targały obawy, czy system pasów powinien znajdować się w krav madze oraz czy ich używanie miało realistyczne i praktyczne znaczenia. W rezultacie po jego śmierci, system ocen został zachowany w każdej z federacji-córek, jakkolwiek część z nich nadal używa pasów podczas treningu, a część z nich zupełnie zrezygnowała. System pasów został w nich zastąpiony systemem poziomów: adept - absolwent - ekspert. Niekiedy kolory pasów traktuje się jedynie jako formalne oznaczenie stopnia na certyfikacie, lecz nie nosi się ich na treningu. Ubiór treningowy składa się zwykle z czarnych spodni i czarnych koszulek z krótkimi rękawkami (ang. t-shirt).
Wersje krav magi
"Krav maga" to ogólne pojęcie. W słownikach wydanych w Izraelu napisane jest, że krav maga to system walki wręcz: maga znaczy "bliski", "z bliska" lub "(na) dotyk", krav znaczy "walka". Są 2 wersje krav magi: cywilna oraz wojskowa. Różni je przede wszystkim zakres technik ćwiczonych oraz niejako cel: w wersji cywilnej priorytetem jest obrona przed zagrożeniem, w wersji wojskowej celem jest także zabicie przeciwnika.
Niektórzy z autentycznych instruktorów krav magi, jak Dennis Hanover, pod wpływem ludzi głoszących że znają "prawdziwą wersję nauczaną w elitarnych jednostkach" i na skutek komercjalizacji tego systemu, przestali używać terminu "krav maga". W przeszłości wielu instruktorów określało się jako instruktorzy krav magi, lecz teraz określają się madrich le'chima ("instruktorzy walki").
Izraelska Akademia Policji używa na określenie taktyki obronnej terminu hagana atsmit co oznacza samoobronę. Policja dąży raczej do przyswojenia technik samoobrony w celu aresztowania i kontroli, niż do zabicia przeciwnika.
Hanover nazwał swoją sztukę hisardut ("przetrwanie") i pod tą nazwą naucza jej w siłach specjalnych. Dennis Hanover uczył również cywilów, wraz z synami Guyem i Yaronem. Wszyscy trzej są instruktorami w prestiżowej Israeli Military Counterterrorist School (Lochama Be'Terror).
Wiele elitarnych jednostek wojskowych nadal lojalnie nazywa walkę wręcz kapap. Jednostki antyterrorystyczne, które używały terminu lochama zeira, oznaczającego "walkę w małej skali", obecnie używają terminu lotar, czyli "antyterroryzm" (od nazwy szkoły antyterrorystów Lochama Be'Terror). Wszyscy instruktorzy kapap/lotar są instruktorami krav magi w wojsku, lecz nie wszyscy instruktorzy krav magi są instruktorami kapap/lotar. Terminu kapap/lotar używa Chaim Peer. Kapap/lotar obejmuje podstawowe umiejętności walki z krav magi, lecz idzie krok dalej w technikach unieszkodliwiania terrorystów, zgłębionej wiedzy o wrażliwych punktach ciała, i całkiem nowej koncepcji, znanej pod angielską nazwą boil pressure training - trening radzenia sobie ze stresem podczas walki.
Ran Cohen, dawny instruktor służb specjalnych w Izraelu używa terminu operational krav maga. Inny znany instruktor, Eli Avikazar stosuje nazwę krav magen. Moni Aizik używa edge combat. Miki Erez, Niel Farber i Moti Horenstein używają kavana and hisardut survival.
Organizacje krav magi
Imi wraz z najstarszymi instruktorami założył Israeli Krav Maga Association (IKMA) w 1978 i został Grandmasterem systemu. Imi na swojego następcę i sukcesora systemu Israeli Krav Maga wybrał Haima Gidona, który po śmierci Imi`ego - zgodnie z jego wolą, został nominowany przez członków oraz instruktorów na Prezydenta Izraelskiego Stowarzyszenia Krav Magi (IKMA) i został „Grandmasterem” systemu Israeli Krav Maga.
Jedyną wysoko szanowaną izraelską instytucją jest Wingate Institute. Ponieważ wielu instruktorów utrzymywało, że uczy krav magi, weterani instruktorzy czuli potrzebę uregulowania, co jest a co nie jest czystą krav magą (przyczyną zakładania nowych organizacji były zapewne również kwestie finansowe). Powstało więc kilka innych organizacji: Krav Maga Federation, Krav Maga Union, Krav Magen (prowadzona przez sławnego instruktora Eli Avikzara), European Krav Maga Federation (Richarda Douieb), American Krav Maga Association (Darren Lewin), International Krav Maga Federation (Eyal Yanilov) (IKMF), World Krav Maga Federation (Thierry Viatour) oraz wiele innych. Ciekawostką jest fakt, że na swoich stronach wymieniają swoich liderów jako jedynych uczniów Imiego Lichtenfielda, którzy okazali się godnymi rozpowszechniać krav magę na świat. Głosiły one posiadanie jedynych praw do systemu krav maga (np. nadawanie licencji instruktorskich), lecz przegrały swoje sprawy przed sądami, zatem sprawę skierowały do izraelskiego Sądu Najwyższego. Większość tych organizacji ma w Polsce swoje przedstawicielstwa.
Ponieważ w USA nazwa Krav Maga jest objęta znakiem towarowym (ang. trade mark), powstała organizacja Dennis Hisardut prowadzona przez Alona Stivi, o nazwie również objętej znakiem towarowym. Alon Stivi uczy swojej sztuki w oparciu o ciężko zdobyte doświadczenie. Jako izraelski spadochroniarz, Stivi walczył w wojnie Izraela z Libanem (1982). Jest także ekspertem w ochronie biznesu i działań antyterrorystycznych, wypowiada się często w czasopismach i wywiadach telewizyjnych. Dennis Hisardut of America, usankcjonowana przez samego Dennisa Hannovera, ma znacznie mniejszy zasięg niż Krav Maga, lecz jakość szkolenia jest równie dobra.
Krav maga w Polsce
W Polsce krav maga pojawiła się w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Do pionierów systemu należy zaliczyć Tomasza Adamczyka oraz Szymona Niciskiego założycieli Instytutu Krav Maga Polska, Włodzimierza Kopcia i Piotra Tarnawskiego założycieli Stowarzyszenia Krav Maga Polska oraz Grzegorza Adamczyka przedstawiciela Krav Maga WorldWide Polska. Wszystkie to organizacje konkurują ze sobą i każda sobie przypisuje palmę pierwszeństwa.
Kick-boxing - dyscyplina sportowa (sport walki), w której walczy się stosując zarówno bokserskie ciosy pięścią, jak i kopnięcia.
Nazwa dyscypliny
Słowo kick oznacza po angielsku "kopnięcie" lub "kopać", boxing oznacza "boks".
W większości języków stosuje się angielską nazwę "kick-boxing" (zwykle dostosowaną fonetycznie i ortograficznie do danego języka) na określenie ogółu dyscyplin sportowych, w których walczy się głównie za pomocą kopnięć oraz ciosów pięścią z boksu angielskiego. Istnieją jednakże inne sporty walki, np. boks tajski, chińskie sanshou, boks francuski savate, boks birmański lethwei, a także niektóre odmiany taekwondo i karate, które mają cechy kick-boxingu a ich przedstawiciele starują również w turniejach tej dyscypliny, lecz zwykle nie używa się wobec nich nazwy "kick-boxing".
W szczególności, nazwa ta odnosi się do dyscyplin rozwiniętych przez Japończyków (kick-boxing japoński) i przez Amerykanów (kick-boxing amerykański) w latach 60. i 70. XX wieku. Na określenie amerykańskiego kick-boxingu używa się też nazwy full-contact karate ("karate pełnokontaktowe") lub w skrócie "full-contact".
We Francji, używa się nazwy boxe pieds-poings ("boks nożno-pięściarski") jako ogólniejszej niż "kick-boxing". Obejmuje więc ona również dyscypliny niewywodzące się z kick-boxingu japońskiego ani z amerykańskiego.
Historia kick-boxingu
Pierwszym krajem, kojarzącym się z kick-boxingiem jest Tajlandia. Dla wielu wielkim zaskoczeniem jest fakt, że tak naprawdę sport ten rozwinął się we wczesnych latach 70. w USA. Nowe pokolenie młodych, uprawiających karate i spragnionych wrażeń ludzi doprowadziło do narodzin full-contact karate. W nowym sporcie dopuszczalne były uderzenia pięścią oraz kopnięcia aż do nokautu przeciwnika. Pierwsze walki odbywały się na typowych dla karate matach. Później jednak maty ustąpiły miejsca ringowi bokserskiemu. Tak przeprowadzone pierwsze zawody rozpoczęły karierę wielkich sportowców jak Bill Wallace, Benny Urquidez oraz Joe Lewis. Podczas tych zawodów większość dzisiejszych zasad nie była zastosowana np. uczestnicy walczyli ze sobą bez podziału na kategorie wagowe.
Rywalizacja sportowa
Dziś między innymi możemy wyróżnić:[1]
Full contact: wszystkie techniki nożne i bokserskie dozwolone są powyżej pasa, z minimalną liczbą kopnięć podczas rundy-8, jeśli zawodnik nie zada 8 kopnięć traci 1 punkt, nie wolno kopać kolanem ani uderzać łokciem. Walka odbywa się na ringu bokserskim
Low kick Kick-boxing: dozwolone są wszystkie techniki bokserskie oraz kopnięcia do wysokości głowy, nie ma minimalnej liczby kopnięć na minutę oraz nie wolno kopać kolanem ani uderzać łokciem. Walka odbywa się na ringu bokserskim
Light contact Walka odbywa się na ringu, parkiecie lub tatami. Forma walki ciągłej w której zawodnicy muszą wykazać się umiejętnością walki technicznej..
Semi contact to formuła kick-boxingu nastawiona głównie na szybkość zawodników. Walka jest przerywana i punktowana po każdym czystym trafieniu przeciwnika. Rywalizacja odbywa się na parkiecie lub (najczęściej) tatami.
Z chwilą założenia WKA (World Kickboxing Association) kick-boxing stał się prawdziwie międzynarodowym sportem. I chociaż nie jest tak popularnym sportem jak inne sztuki walki – taekwondo, boks czy kyokushin, kick-boxing umożliwia zdobycie podstawowych technik walki w relatywnie krótkim czasie.
Techniki kopnięć
Podstawowe:
-kopnięcie frontalne (ang. front kick) -kopnięcie okrężne (ang. roundhouse kick, round kick lub turning kick) -kopnięcie boczne (ang. side kick) -kopnięcie ściągające (opadające) (ang. axe kick) -kopnięcie zahaczające (hakowe) (ang. heel kick) -ścinające
Obrotowe:
-kopnięcie boczne z obrotem -kopnięcie ściągające (opadające) z obrotem -kopnięcie zahaczające (hakowe) z obrotem -kopnięcie okrężne z obrotem
Z wyskoku:
-kopnięcie frontalne z wyskoku -kopnięcie okrężne z wyskoku -kopnięcie boczne z wyskoku -kopnięcie zahaczające z wyskoku
Z wyskokiem i obrotem:
-boczne z wyskokiem i obrotem -zahaczające z wyskokiem i obrotem
Osiągnięcia Polaków w kick-boxingu
-W 1985 Piotr Siegoczyński został pierwszym w historii Polskim Mistrzem Świata w Kick-boxingu -W 1985 Cezary Podraza jako pierwszy Polak w Mistrzostwach Świata Kick-boxingu w formule Full Contact Budapeszt (zajął 5. miejsce). -W 1989 Marek Piotrowski jako pierwszy Polak został zawodowym mistrzem świata. -W 1992 r. Polak, Dariusz Jung został mistrzem świata amatorów w kat. muszej (do 51 kg), wersja low-kick. -W 1994 r. Dariusz Jung zdobył tytuł mistrza świata zawodowców federacji IKKC w kat. junior-koguciej (do 54.2 kg); w 1995 r. - tytuł mistrza świata zawodowców prestiżowej federacji ISKA, a w 1996 r. - mistrzostwo świata zawodowców federacji WKA, wszystkie tytuły w tej samej kategorii wagowej. -W 2002 r. Mariusz Źiętek został zawodowym mistrzem świata federacji WKN w formule full-contact w kick-boxingu. W 2005 obronił tytuł mistrza świata -W 2005 r. Katarzyna Furmaniak jest Mistrzynią świata w kat. light-contact (do 65 kg) w węgierskim Szeged -W 2006 r. Łukasz Jarosz został Mistrzem Świata w formule low-kick -W 2006 r. Agnieszka Pułtorak została mistrzynią świata w formule light-contact -W 2006 r. Emilia Szabłowska startująca w kat. wag -60kg na Pucharze Świata na Węgrzech, zajmując pierwsze miejsce w swojej kategorii stała się zarazem pierwszą Polką która zdobyła Puchar Świata w formule semi contact. Ten sam sukces powtórzyła na Pucharze Świata we Włoszech. W 2006 r. zdobyła również tytuł wicemistrzyni Europy na zawodach w Lizbonie. -W 2006 r. Grzegorz Kiełpiński został mistrzem świata juniorów w Zadar (Chorwacja)
Sztuki walki, znane również pod nazwą systemów walki, uczą sposobów walki wręcz, zazwyczaj bez użycia broni. Podstawą nauki wszelkich sztuk walki jest trening, który zazwyczaj uczy umiejętności opanowania agresji, samoobrony, poprawia wydolność organizmu oraz uczy panowania nad emocjami.
W ciągu XX wieku, większość wiedzy jaką świat zachodu zdobywał o sztukach walki bazowała na kinematografii i stworzyła nieprawdziwy obraz sugerujący, że sztuki walki to domena krajów azjatyckich. Tymczasem od zarania dziejów ludzie na całym świecie uczyli się metod obrony przed przeciwnikami, także bez użycia broni. W rezultacie na świecie istnieje dziś wiele systemów walki, które są aktywnie trenowane i rozwijane.
Termin "Sztuki walki" został przetłumaczony w 1920, w japońsko-angielskim słowniku Takenobu z japońskiego bu-gei lub bu-jutsu (武術): "sztuka/umiejętność zachowań militarnych". Definicja została przetłumaczona bezpośrednio z chińskiego określenia wushu (pinyin: wǔ shù; Kantoński: mou seut), dosłownie, "sztuka walki", oznaczająca wszystkie sposoby chińskich walk.
Ogólnie
Istnieje bardzo wiele szkół walki, różniących się od siebie, jednak generalnie nauczają one sposobów fizycznego pokonania przeciwnika w bezpośrednim starciu (bez użycia broni dalekiego zasięgu jak karabin). Większość wschodnich szkół walki stawia sobie za zadanie nie tylko fizyczne przygotowanie człowieka do walki, ale również rozwój psychiczny i duchowy i jest to główna przyczyna, dla której udało się zachować ten element kultury mimo coraz mniejszej wagi umiejętności walki wręcz we współczesnej wojnie.
Sztuki walki mogą składać się z następujących elementów. Uderzeń, kopnięć, chwytów, duszeń, rzutów, dźwigni oraz walki bronią (białą). Współcześnie dzielimy je według kilku schematów:
"stójka"/"parter"/"klincz" - ten podział dzieli systemy walki oparte na walce stojącej (np. Aikido, Taekwondo, Karate), walki w leżeniu (np. Brazylijskie Ju-Jitsu, Zapasy) oraz zwarciu (np. Muai Thai) "uderzeniowe"/"chwytowe" (ang. striking/grappling) - ten podział rozdziela systemy oparte na ciosach lub/i kopnięciach (np. Karate, Muai Thai, Capoeira) od chwytanych (ang. grapple - chwytać) (np. Brazylijskie Jujitsu, Judo) "light-contact"/"semi-contact"/"full-contact" - ten podział dzieli systemy walki w zależności od ilości zasad i ograniczeń oraz systemu treningowego. Light-contact (lekko kontaktowe) to systemy walk w których nie stosuje się uderzeń na głowę, krocze itp., zazwyczaj zawodnicy noszą ochraniacze, a formuła zapewnia spore bezpieczeństwo walczących (np. poprzez karanie brutalnych ciosów/kopnięć). Semi-contact (średnio kontaktowe) to systemy walk w których zawodnicy nie posiadają tak wielu ochraniaczy, dopuszczone są kopnięcia/uderzenia na głowę a sam proces treningowy zakłada sparingi i walki. Full-contact (pełno kontaktowe) to systemy walk zakładające walkę bez ochraniaczy lub z bardzo nielicznymi, z bardzo małą ilością ograniczeń (np. zakaz uderzeń w tył głowy czy dźwigni na stawy). walka sportowa/samoobrona/systemy wojskowe (combat) - ten podział oddziela systemy walki w zależności od przeznaczenia. walka bez broni / walka z bronią Oczywiście podział nie zawsze jest ścisły, wiele szkół walki posiada elementy mieszane, a dodatkowo każda szkoła, każdy trener może uczyć na swój sposób.
Współcześnie istnieją dwa kierunku rozwoju szkół walki. Pierwszy to utrzymanie tradycyjnych wartości i rozwój duchowy. W tą stronę kieruje się Aikido, Karate Shotokan, Kung Fu i inne tradycyjne szkoły, których proces treningowy w znacznej mierze nastawiony jest na rozwój duchowy, spokój, umiejętność kontroli umysłu, medytację, a w mniejszym na brutalną walkę. Inne szkoły, takie jak większość szkół Kyokushin czy Taekwondo, zostały zmuszone do rozbudowy procesu treningowego, aby być konkurencyjne wobec nowych systemów walki oraz zmieniających się wymagań. Pojawienie się w czasie II wojny światowej wojskowych systemów walki, takich jak izraelska Krav maga, polski Bas-53 czy rosyjskie Sambo, uczących samoobrony bez żadnych zasad (z przeznaczeniem do walki ulicznej), oraz pojawienie się sportów walki tzw. "Międzydyscyplinarnych" jak K-1, Vale-tudo czy "klatka", bardzo szybko rozwiązało odwieczne problemy z oceną skuteczności szkół walki. Bardzo szybko odpadły wszystkie szkoły walki, które na treningach nie stawiają praktycznie wyłącznie na walki (sparingi), oraz wprowadzają ograniczenia. Popularne zaczęły się stawać systemy bardzo kompleksowe, uczące walki zarówno w "stójce" jak i w parterze, uczące uderzeń (także łokciami), kopnięć (także kolanami), chwytów, dźwigni (także na stawy), kluczy, duszeń i oczywiście full-contactowych.
Jest kwestią dyskusyjną czy za sztuki walki można uznać takie sporty walki jak boks, kick-boxing czy fechtunek.
Terminologia używana w sztukach walki może pochodzić z języków orientalnych. Przykładem są nazwy technik w judo lub karate. Część pojęć (rzut, dźwignia itp.) pochodzi z analogicznych dyscyplin znanych w kręgu cywilizacji europejskiej. Podobne źródło mają też takie nazwy jak "boks tajski" czy "boks chiński". Używa się też terminologii zaczerpniętej z języka angielskiego, często pisanej z polska, np. grapling (ang. grappling), traping (ang. trapping). Ostatnio pojawia się tendencja do spolszczania nazw angielskich: w miejsce pojęcia "traping" pojawia się "usidlanie". Terminy te tworzy się spontanicznie, nie zawsze zgodnie z polską gramatyką. Przykłady mogą tu stanowić "styl uderzany" i "styl chwytany". Wyrazy "uderzany" i "chwytany" są imiesłowami przymiotnikowymi biernymi, które nie pasują jako określenia rzeczownika "styl" ("styl chwytany" oznaczałoby, że ktoś chwyta styl; bardziej adekwatne byłoby wyrażenie "styl chwytowy" czyli "oparty na chwytach").
Pisownia terminów dotyczących sztuk walki również jest niejednolita. Początkowo próbowano stosować ortografię polską ("dżudo"), potem jednak pojawiła się tendencja do pisania nazw orientalnych zgodnie z transkrypcją łacińską przyjętą w odpowiednim języku ("judo"). Często w umiarkowanym stopniu adaptuje się pojęcie do polskiej gramatyki, np. łącząc poszczególne jego człony. Zatem zamiast dawnego "tae kwon do" obecnie pisze się "taekwondo", gdyż w polszczyźnie nie ma słów "tae" i "kwon", zaś "do" ma inne znaczenie niż w języku koreańskim, z którego ten wyraz pochodzi. Dotyczy to jednakże nazw dyscyplin jako nazw pospolitych. Nazwy organizacji, jak i inne nazwy własne, mają odmienną pisownię, opartą na stosowanej w nazwie odpowiedniej organizacji zagranicznej. Niejednokrotnie przedstawiciele różnych sztuk walki, chcąc podkreślić ich unikatowość, traktują nazwę dyscypliny jak nazwę własną i piszą ją w sposób różny od przyjętego, często rozpoczynając wielką literą. Jednakże takie postępowanie wprowadza chaos w nazewnictwie i utrudnia przyswojenie wschodniej terminologii przez kulturę europejską.
